دخلِ ٢۰۰ میلیاردی و خرجِ نامعلوم!

همراه با این تعطیلی ناگزیز، هنر هم در قرنطینه است. گالری ها و نمایشخانه ها تعطیل، سینماها تاریک و تئاتر در انزواست. تمام حوزه های هنری که به دلیل شیوع کرونا، فرصت طلایی بهار را از دست داده اند سالِ سختی را پیش رو دارند از جمله سینما که علیرغم درآمد چند صد میلیاردی، هزینه های بسیاری هم در طول سال پیش رو دارد که بخش عظیم آن در تولید و توزیع خلاصه می شود. اما دخل و خرج هنرهای تجسمی که خود یکی از بازوهای مهم اقتصاد هنر محسوب می شود چگونه است؟ هنرهای تجسمی در سال ٩٨، رویداد های بسیاری را به خود دید؛ رویداد هایی که ثمره آن، گردش مالی ٢۰۰ میلیارد تومانی برای این حوزه بود.

فروردین پول ساز در حراج کریستیز

در روز سوم فروردین سال ٩٨، بیست و پنجمین دوره از حراج «کریستیز» خاورمیانه، با عرضه ۸۵ اثر از هنرمندان ایران، لبنان، عراق، سوریه، مصر، امارات، عربستان، فلسطین، الجزایر و عمان در هتل الجمیرا دوبی برگزار شد.

در این دوره، ۱۹ اثر از۱۳ هنرمند ایرانی شامل حسین زنده‌رودی، علی شیرازی، محمد احصایی، پرویز تناولی، منوچهر یکتایی، بهمن محصص، مارکو گریگوریان، رضا درخشانی، فرهاد مشیری‌، ساسان بهنام بختیار، رکنی حائری زاده، شیرین علی آبادی و رضا آرامش چکش خورد.

مجموع فروش کل این دوره از حراج ۳ میلیون و ۷۱۹ هزار و ۵۰۰ دلار و مجموع فروش آثار هنرمندان ایرانی نیز یک میلیون و ۱۵۵ هزار دلار بود.

در این دوره از حراج کریستیز، هنرمندان ایرانی، حدود ۳۱ درصد از مجموع فروش این دوره را به خود اختصاص دادند. این در حالی است که در دوره قبلی این حراج، ۴۰ درصد از فروش کل حراج در اختیار هنرمندان ایرانی بود.

البته از میان ۸۵ اثر عرضه شده در این دوره، ۱۳ اثر فروخته نشد که از این میان سه اثر فروخته نشده به هنرمندان ایرانی شامل محمد احصایی، فرهاد مشیری و علی شیرازی اختصاص داشت.

فردوردین پرکار هنرهای تجسمی در ادامه راه

در روز ۲۰ فروردین سال ٩٨، نمایشگاه حراج آثار هنری به نفع سیل‌زدگان کشور با عنوان «سیل مهربانی» و همزمان با روز هنر انقلاب اسلامی افتتاح شد. بیش از ۵۰۰ اثر در این نمایشگاه نمایش داده شد که از ۵ تا ٣۰ میلیون تومان قیمت گذاری و به فروش رسید.

در هفته آخر فروردین، چهارمین جشنواره نقاشی دانشجویی «ژکال» با ۱۵۲۰ اثر برگزار شد که این آثار نیز با میانگین ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان به فروش رسید. همچنین در واپسین روزهای فروردین ، دومین جشنواره ملی مجسمه‌های نمکی تالاب کجی نمکزار نهبندان واقع در خراسان جنوبی برگزیدگان خود را شناخت.

اردیبهشت با ۴ رویداد

در هفته اول اردیبهشت ماه، رویداد «شهروند؛ نقاش» روی پل طبیعت تهران و در رامسر مازندران اجرا شد و بیش از ٢۰۰ نقاش در آن شرکت کردند. در ادامه نیز «هفته گرافیک» با شعار زنان طراح در این ماه برگزار شد.

در ۲۰ اردیبهشت، غرفه ایران در پنجاه و هشتمین دوسالانه ونیز با شعار «بودن و سرودن» آغاز به کار کرد. در این ماه، ۱۰ هنرمند ایرانی در چهارمین دوسالانه «فاین‌کرفت» فرانسه حضور یافتند.

درآمد خرداد تجسمی در آستانه یک میلیارد

روزهای ۳۰ و ۳۱ خردادماه دومین جشنواره مجسمه‌های برفی و یخی در ایستگاه هفت تله‌کابین توچال برگزار شد. این رویداد توسط مجموعه تفریحی ورزشی تله‌کابین توچال با همکاری اداره کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

همچنین در آخرین روز خرداد، آثار هنری نمایشگاه «خانه خوبان» که در پردیس سینمایی ملت برگزار شده بود، به نفع آسیب‌دیدگان سیل حراج شد و بیش از ۸۰۰ میلیون تومان چکش خورد.

در این نمایشگاه ۱۲۷ اثر از ۸۴ هنرمند برجسته از جمله کامبیز درمبخش، فخر‌الدین فخرالدینی، حسین محجوبی، یدالله کابلی خوانساری، کوروش شیشه‌گران، طاهر شیخ‌الحکمایی، جواد بختیاری، عین‌الدین صادق‌زاده، محمد احصایی، معصومه مظفری و… به نمایش گذاشته شده بود که از این میان تعداد ۷۹ اثر با مبلغ بیش از ۸۰۰ میلیون تومان توسط سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، سازمان نوسازی و توسعه و تجهیز مدارس کشور و برخی از مجموعه دارها خریداری شد.

در نمایشگاه «خانه خوبان» آثار از ۲ تا ۹۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده بودند که قرار بود هنرمندان بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد فروش آثار خود را به آسیب دیدگان سیل اهدا کنند.

تیر و حراج ۴٢ میلیارد تومانی تهران

در هفته اول تیرماه، دومین رویداد «تیرآرت» با مشارکت ۲۰ گالری و ۱۰۰ هنرمند در پردیس چارسو برگزار شد.

اما مهم ترین رویداد هنر های تجسمی در ایران که هرساله درآمد زیادی را برای این حوزه به همراه دارد، «حراج تهران» است.

یازدهمین حراج تهران در شامگاه جمعه ۱۴ تیرماه ۱۳۹۸ با اجرای حسین پاکدل در هتل پارسیان آزادی برگزار شد. پرونده این دوره از حراج تهران در حالی بسته شد که با فروش کلی ۴۲ میلیارد و ۲۰۴ میلیون تومان رشد ۳۵ درصدی را نسبت به دوره مشابه سال قبل (نهمین حراج تهران) نشان می‌داد.

رکورد فروش این دوره در اختیار مجسمه «سر شاعر» اثر پرویز تناولی است که با قیمت ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به فروش رسید. شگفتی مهم این دوره، تابلوی بدون نام محمود فرشچیان بود که توانست رکورد ۱ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومانی این هنرمند را در دوره نهم بشکند و با قیمت نهایی ۲ میلیارد تومان در شمار آثار گران قیمت این حراج بنشیند.

رکورد دیگر این دوره از حراج تهران ورود ۱۲ اثر به گردونه آثار میلیاردی بود. در دوره دهم، تنها ۷ اثر بالاتر از یک میلیارد تومان چکش خورد و در دوره نهم نیز ۵ اثر میلیاردی به فروش رسید ولی این دوره با افزایش تعداد آثاری روبرو هستیم که خود را به باشگاه میلیاردی های این حراج رسانده اند.

مجموع ۱۲ اثر میلیاردی این حراج با فروش کل ۲۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان توانستند ۵۶ درصد از فروش کل این دوره از حراج را از آن خود کنند. همچنین ۱۴ اثر بالاتر از ۵۰۰ میلیون تومان و ۳۷ اثر بالاتر از ۱۰۰ میلیون تومان چکش خورد و ۱۱ اثر زیر ۱۰۰ میلیون تومان فروخته شدند.

آبان و فروش میلیاردی جشنواره باران

چهارمین حراج باران (ویژه آثار خوشنویسی و هنرهای ایرانی و اسلامی) با ارائه ۹۴ اثر برپا شد و با وجود به فروش نرفتن ۲۵ اثر، به رکورد فروش ۲۶ میلیاردی دست یافت.

در این حراج که توسط محبوبه کاظمی دولابی تأسیس شده است، ۵ برگ شاهنامه دوره تیموری به قیمت ۹ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان فروخته شد تا رکورد گران‌ترین اثر هنری ایران را به نام خود ثبت کند. قیمت پایه این اثر ۶۰۰ میلیون تومان بود.

سه رویداد مهم دیگر، هفته تصویرگری آبان ماه بود که در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. دهمین جشنواره سراسری کارتون و کاریکاتور «جوان ایرانی» هم دیگر رویداد شاخص این ماه بود. هشتمین رویداد «۱۰ روز با عکاسان ایران» دیگر رویدادی بود که به میزبانی خانه هنرمندان ایران در آبان‌ماه برپا شد.

دی ماه و راند دوم حراج ٣۱ میلیاردی تهران

دوازدهمین دوره حراج تهران که شامگاه جمعه ۲۷ دی با عرضه ۱۱۸ اثر هنری در هتل پارسیان آزادی برگزار شده بود، به رقم فروش کلی ۳۱ میلیارد و ۷۱۷ میلیون تومان دست یافت. رقمی که ۱۱ میلیارد کمتر از یازدهمین دوره حراج تهران بود که در تیرماه همین سال برگزار شد. در این دوره از حراج تهران، حسین زنده‌رودی نقاش معاصر با ۳ اثر بیشترین آثار را به خود اختصاص داده بود؛ گران‌ترین اثر نیز تابلوی نقاشی‌خط زنده‌رودی با عنوان «قوس آبی نیلگون» بود که ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان چشکش خورد.

از کرونا و تعلیق جشنواره تا گردش مالی ٢۰۰ میلیاردی

شاید مهم ترین اتفاق در هنرهای تجسمی، تعلیق اختتامیه دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر باشد که در آخرین روزهای بهمن‌ماه آغاز شد.

بعد از نیمه تمام ماندن این جشنواره و موکول شدن اختتامیه به زمانی دیگر به دلیل اپیدمی شدن ویروس کرونا، گالری‌ها و نگارخانه‌ها تهران تحت تاثیر شیوع این ویروس قرار گرفتند و بسیاری از افتتاحیه‌های نمایشگاه‌های هنری لغو و به تاریخ دیگری موکول شدند و برخی گالری‌ها نیز تصمیم گرفتند تا پایان تعطیلات نوروزی نمایشگاهی برگزار نکنند و تا به امروز هم سرنوشت آن ها مشخص نیست. با این حال به گفته هادی مظفری، مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برآورد گردش مالی در هنرهای تجسمی حدوداً ۲۰۰ میلیارد تومان در یک سال است. البته این ارقام برخلاف سازمان سینمایی به صورت جزئی در هر رویدادی شفاف سازی نمی شود و به همین دلیل به طور دقیق قابل سنجش نیست. ضمن اینکه این ٢۰۰ میلیارد تومان، منهای فروش آثار هنری خارج از کشور است!